نشست تخصصی دولت الکترونیک و رسانه 1 برگزار شد

 نشست تخصصی «دولت الکترونیک و رسانه» صبح روز دوشنبه 21 تیرماه با حضور استادان و متخصصان این حوزه در قالب ویدئوکنفرانس در دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه ها برگزار شد.

به گزارش روابط‌عمومی دفتر مطالعات و برنامه‌ریزیرسانه‌ها، در این نشست دکتر اشعریان، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران؛ دکتر صباغ پور، عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور؛ و دکتر گیتاعلی آبادی، مدیر کل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها حضور داشتند و ضمن بحث و تبادل نظر به تحلیل و بررسی موانع و چالش‌های دولت الکترونیک و نقش رسانه‌ها در این زمینه پرداختند.

دکتر گیتا علی آبادی مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها، در آغاز این نشست گفت: بهره‌گیری از قدرت اطلاعات و تکنولوژی‌های اطلاعاتی جهت افزایش سطح دسترسی شهروندان به خدمات دولتی، رویکرد جدیدی از دولت است که در ایران با چالش‌های بسیاری مواجه شده است. اینکه دولت الکترونیک چقدر موفق بوده و رسانه‌ها تا چه حد توانسته‌انددر طرح توسعه دولت الکترونیک و آشنایی مردم با این پروژهموفق عمل کنند، موضوعی است که امروز با حضور فعالان و متخصصان این حوزه مورد بررسی قرار خواهیم داد.

دکتر اشعریان، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، در تشریح دولت الکترونیک و نقش رسانه‌ها در این امر گفت: مهم‌ترین مسئله در دولت الکترونیک و رسانه، تمرکز روی موضوع «ژورنالیسم سیاستی الکترونیک» است. به این معنی که به دلیل پیچیدگی زندگی اچتماعی و فناوری‌های اطلاعاتی در حوزه دولت الکترونیک، ما نیازمند خبرنگاران و روزنامه‌نگاران متخصص در حوزه ژورنالیسم سیاستی تخصصی هستیم. از این رو ضروری است که مراکز مطالعاتی رسانه از جمله این دفتر در تقویت و تفهیم ژورنالیسم سیاستی و دولت الکترونیک بکوشند و از نیروهای متخصص در این زمینه بهره بگیرند.

وی افزود: ما باید در حوزه ژورنالیسم سیاستی از تبحر لازم برخوردار باشیم تا بتوانیم این سیاستگذاری را در فضای اجتماعی و فضای عمومی تقویت کنیم. در حوزه سیاستگذاری عمومی ما با دستور کارگزاری سر و کار داریم که دارای آموزه‌ها، نظریه‌ها و متدهای خاص خود است. در اینجا سؤالی که مطرح می‌شود این است که بر چه اساس یک موضوع در دستور کار دولت قرار می‌گیرد و یا از دستور کار خارج شده و افول می‌کند؟ این موضوع دارای حوزه‌های متعدد از جمله طراحی سیاست، اجرای سیاست، پایش‌ها و ارزیابی‌هاست. اما تمرکز من بیشتر روی بخش اول این بحث است که چرا موضوع دولت الکترونیک بعضی وقت‌ها در دستور کار دولت قرار می‌گیرد یا برخی مواقع در دستور کار قرار نمی‌گیرد؟ این مسئله دلایل متعددی دارد که یکی از آنها شفافیت است. دلیل دیگرمی‌تواند مربوط به اقتصاد رانتی، مقاومت‌های سازمان، و عقب‌ماندگی دانش فنی مدیران باشد. دانش فنی نیز در حیطه سیاستگذاری‌ها قرار می‌گیرد و لازم است مجموعه این عوامل از سوی افراد متخصص و کسانی که در زمینه ژورنالیسم سیاستگذاری از تبحر کافی برخوردار هستند، مورد بحث قرار گیرد.

وی تأکید کرد: خبرنگار نباید در این حوزه از موضع انفعالی برخورد کند، بلکه هر قدر از دانش علمی و تخصص بیشتر برخوردار باشد، بهتر می‌تواند از عهده موضوعات پیچیده اجتماعی و اقتصادی برآید. در غیر این‌صورت به نازل‌ترین و غیر مشارکتی‌ترین سطح ژورنالیسم خواهد رسید.یعنی فقط اخبار را از قول مقامات رسمی نقل قول می‌کند. در عین حال می‌دانیم که مهم‌ترین مکانیزم خبرنگار برای اکتیو و فعال بودن، استفاده از تئوری‌ها و مدل‌های سیاستگذاری است زیرا این اطلاعات یک نظم ذهنی به خبرنگار می‌دهد و چارچوب‌های او را مشخص می‌کند.

اشعریان با اشاره به بحث دولت الکترونیک و طرح این موضوع در دولت گفت: پاسخ‌های داده شده به این مسئله در سطح تئوریک قرار دارد و یکی از آنها به اقتصاد رانتی و ساختار دیوانسالاری در کشور اشارهدارد. دیوانسالاری و پدرسالاری دو ساختار غیرمنطقی در نظام سیاسی و اجتماعیی هستند که موجب می‌شوند دولت‌ها به دولت الکترونیک روی خوش نشان ندهند. البته این موضوع یک مقوله تکنولوژیکی نیست بلکه مقوله‌ای سیاسی است و حل مسائل سیاسی هم از طریق ابزارهای فنی امکانپذیر نیست بنابراین بهتر است این مسئله از بعد سیاسی مورد بحث قرار گرفته و در نظام سیاسی حل و فصل شود. زیرا مقوله اینترنت ملی، دولت الکترونیک و موضوعات این‌چنینی موضوعاتی هستند که دستخوش اعمال نظرهای سیاسی قرار می‌گیرند و وقتی وارد سطوح سیاسی و جناحی می‌شوند، ممکن است مورد سوء استفاده واقع شوند.

وی افزود: به اعتقاد من، در درجه اول، ژورنالیسم سیاسی باید در حال مطالعه، کشف و استخراج تئوری‌های جدید سیاسی برای دستور کارگزاری باشد. دستور کار قرار دادن دولت الکترونیک و چگونگی آن نیازمند ابزار تئوریک است. بنابر این، اگر خبرنگار به ابزارهای تئوریک و نظری مسلط باشد، از حالت منفعل در می‌آید. این یک نقشه راه برای ژورنالیسم سیاستی است تا با ذهنی منظم سراغ دولت الکترونیک برود. البته این تئوری‌ها در دسترس همگان قرار دارد اماخبرنگار باید از ذهنی منسجم برخوردار باشد تا وقتی سراغ مهندس آی تی، اقتصاددان، حقوقدان، سیاستمدار و یا مدیر اجرایی می‌رود، بداند که چه اطلاعاتی داشته باشد. در این حالت خبرنگار فعالانه وارد بحث می‌شود. زیرا مسئلهمنافع و تعارض منافع مطرح است.برای فهم تعارض نیز خبرنگار و کسی که دارای تخصص ژورنالیست سیاستی و دولت الکترونیک است، باید بتواند به‌خوبی یک نقشه‌ نهادی مناسب طرح کند و از آن آگاه باشد. متأسفانه در خیلی مواقع دیده شده، کسانی که در حوزه دولت الکترونیک مسئولیت‌های درجه یک و دو دارند،به مسئولیت‌های خود واقف نیستند و حتی دستگاه‌های متولی نیز از چنین وقوفی برخوردار نیستند. یکی از اینسازمان‌های مهم در حوزه دولت الکترونیک، سازمان امور اداری و استخدامی است که در یک دوره‌ای به دلیل عدم آگاهی و فشارهایی که از سوی وزارت ارتباطات به آنها وارد می‌شد، مغلوب آنها شده و خیلی به این حوزه ورود نمی‌‌کردند.

 بنابراین یکی از وظایف ژورنالیسم سیاستی، شناسایی و مشخص کردن شبکه ذی‌ربطان و ذی‌نفعان و حوزه مسئولیت هر یک از افراد رده بالا در حوزه دولت الکترونیک است. وقتی نقشه راه خبرنگار مشخص شد، آنگاه باید نگاهش را نهادی کرده و در بخش دولتی و خصوصی، اولویت ها را مشخص کند. در این صورت می‌توان دریافت که موازنه منفی کجاست و چه کسانی در نوع، مدل و متد دولت الکترونیک ذی‌نفع هستند.