نخستین هماندیشی
تخصصی" نقش رسانه در بازار سرمایه و بورس" از
سلسله نشست های رسانه و بورس روز سه شنبه 6 آبان ماه از ساعت 13 الی 14:30 در دفتر مطالعات و برنامهریزی رسانهها
به صورت ویدئو کنفرانس برگزار شد.
این نشست تخصصی با حضور احسان عامری مقدم مدیر آموزش و
فرهنگسازی شرکت اطلاعرسانی و خدمات بورس و کارشناس بازار سرمایه، دکتر کوروش شمس
مدیر عامل سبد گردان پاداش سرمایه ، دکتر قاسم محسنی: مدیر شرکت رتبهبرندی و
اعتباری پرهان بره و مریم امیدی ؛معاون برنامه ریزی دفتر مطالعات و برنامه ریزی
رسانه ها به صورت ویدئو کنفرانس برگزار شد
و محورهای ذیل مورد بحث و بررسی گرفت:
- بررسی نقش رسانه در
توسعه فرهنگ سرمایهگذاری
- بررسی
ظرفیت رسانهها در افزایش سواد مالی جامعه
-
نقش رسانههای مرجع در آشفتگی رفتارهای اقتصادی مردم
-
تاثیر رسانههای مجازی بر چالشهای اقتصادی
- بررسی
راهکارهای توسعه همکاری رسانهها و فعالان بازار سرمایه
در
ابتدای نشست مریم امیدی،معاون دفتر مطالعات و برنامه ریزی رسانهها ضمن خوشامدگویی به میهمانان نشست
گفت:
امروز میزبانی
برگزاری نشست نقش رسانه در بازار سرمایه را بهصورت ویدئو کنفرانس در غیاب دکتر
علیآبادی بر عهده دارم. در ابتدا به بررسی نقش رسانه در توسعه فرهنگ سرمایهگذاری
میپردازیم و نظر مهمان گرامی را در این رابطه خواستاریم.
آقای
محسنی: مدیر عامل شرکت رتبهبندی و اعتباری پرهان در ادامه اظهار داشت:
نقشهای
رسانهها مشتمل بر فرهنگسازی، اطلاعرسانی و نظارت است. در تحقیقات انجام شده با
بحث سرمایهگذاری و افزایش آن مشخص شده که بین رشد اقتصادی و بازارهای مالی ارتباط
معناداری وجود دارد و رسانه که یکی از نقشهای اصلی فرهنگسازی را بر عهده دارد،
میتواند در ایجاد حداقلهایی در امور مالی در امر آگاهی بر آحاد مردم و جامعه
ایفای نقش کند تا با در نظر گرفتن گزینههای
سرمایهگذاری پی به تفاوت آنها و حقوقشان ببرند و از چگونگی و مقایسه آنها در امر آشنایی
با روشهای سرمایهگذاری و مراحل آن اطلاع یابند. رسانهها با انعکاس این مطالب و
آموزش آن در تعدیل سطح انتظارات سرمایهگذار با نوع سرمایهگذاری و ریسک مورد
پذیرش متناسب در ایران و تقویت سرمای و سرمایهگذاری از سهم بسزایی برخوردارند و
افراد جامعه درمییابند که افزایش ریسکپذیری
منجر به بازدهی بیشتر در سرمایهگذاری خواهد شد. رسانهها باید ریسکهای سرمایهگذاری
را نشر دهند و افراد جامعه با دید باز بپذیرند که هر سرمایهگذاری سود و زیان را خود
را به همراه دارد و با آمادگی ذهنی از قبل در این مسیر دچار شگفتزدگی و ناامیدی
نشوند. افراد باید بدانند که در بعضی از سرمداریهگذاریها باید بلندنظر بود و
صبوری بیشتر داشت در غیر اینصورت سرمایهگذاری نیازمند نقدینگی بالاتر خواهد بود
چرا که اطلاع از افق سرمایهگذاری در تصمیمگیری نهایی سرمایهگذار بسیار دخیل
است. به این ترتیب وظیفه فرهنگسازی در قبال همه موارد عنوان شده بر عهده رسانهها
است. مردم در بیشتر موارد از دولت توقع استعانت و کمک دارند که دائماً منجر به
دامنزدن این موضوعات میشود. یکی از مسئولیتهای دولتمردان، مسئولین مالی و رسانهها
کاهش توقع سرمایهگذار از دولت در قبال جبران زیان سرمایهگذاری است. بنده دولت را در سرمایهگذاری بیتأثیر نمیدانم ولی
دولت باید زمینه بازی را روشن و شفاف کند و مقررات و استراتژیهای سرمایهگذاری را
مشخص کند.
در
ادامه نشست مریم امیدی این پرسش را مطرح کرد
که:
رسانهها
در ایجاد پذیرش ریسک سرمایهگذاری چه کمکهایی را میتوانند ایفای نقش کنند؟
دکتر
قاسم محسنی؛ مدیر شرکت رتبهبرندی و اعتباری پرهان بره در پاسخ به این پرسش افزود:
رسانه
باید با استراتژی مشخص ضعفهای فرهنگ سرمایهگذاری را به روشنی تبیین کند و در
شورای عالیتری بر نقاط ضعف، قوت، برنامهریزی، تقویت و پوشش معطوف شود که لازمه
رسیدن به اهداف مطلوب در این زمینه بهرهمندی از نویسندگان و خبرنگاران آموزش دیده
و آگاه از نقاط ضعف سرمایهگذاری است. تا وقتی هیچ استراتژی، موجود و نقاط ضعف و
قوت معین نباشد، برنامهریزی هم در کار نخواهد بود و به نتیجه مطلوب نائل نخواهیم
شد. چرا که دستاندرکاران تولید محتوا از همین مردم هستند و شاید با بیاطلاعی
نسبت به موضوع با تولید محتوایی نامناسب به این معضل دامن بزنند. مسئله بعدی جهت
رفع نقاط ضعف لزوم برنامهریزی از تمام ظرفیتها اعم از تصویری، نوشتاری و مولتی مدیا
است. موضوع دیگر کمشدن انحصار صدا و سیما و به طوری که بهعنوان یک سازمان ملی در
تهیه برنامههایی جهت کمک به رفع این معضل و تقویت فرهنگ سهامداری هزینه کندو
درصد مشخصی از برنامههای صدا و سیما به این موضوع اختصاص یابد. اگر در تولید
برنامهها بتواند به پوشش ضعف سهامداری بپردازد گام کوچکی در مبحث گسترده فرهنگسازی
برداشته خواهد شد چرا که مسیر فرهنگسازی مسیری بسیار طولانی است و بهتدریج اتفاق
میافتد. پس صدا و سیما با تذکر به برنامهریزها در رفع نقاط ضعف سرمایهگذاری، میتواند
بخشی از موضوعات تولیداتش را به آن اختصاص دهد.
در
ادامه بحث،احسان عامری مقدم مدیر آموزش و فرهنگسازی شرکت اطلاعرسانی و خدمات
بورس و کارشناس بازار سرمایه گفت:
طبیعتاً
در فضای فعلی با بروز و ظهور گسترده رسانههای اجتماعی در فضای مجازی، نقش رسانهها
در ابعاد و مدیومهای مختلف بسیار پررنگ و حساس است بهطوری که به تمام امور جوامع
بشری و انسانی مرتبط شده است. در موضوعات مختلف که هم در دنیا و هم در کشورمان با
آن روبهروییم، باید گفت ابعاد مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و موضوعات فرهنگسازی،
آموزشی بسیار مهم و اثرگذارند که باید در سیاستگذاریها و برنامهریزیها بهطور
خاص مورد توجه قرار گیرد. اساساً در کشورمان نکته خاص بابت مسائل فرهنگی، سیاسی و
چندین نکته کلیدی دیگر نقش رسانهها را حساستر خواهد کرد بهویژه در چند سال اخیر
این اثرگذاری بسیار ملتهبتر هم بوده است. جدای حوزه تخصصی مورد بحث، سواد رسانهای
عموم مردم باید تا حدودی ارتقا داده شود به جهت اینکه دوگانه مطلوبی را در کنار
نقش رسانهها در موضوعات مختلف در کشور ایفا کند. قطعاً مستحضرید که مشکلات به وجود
آمده به دلیل ترویج یک سری حاشیهها، شایعات در موضوعات مختلف است که ریشه در دو
موضوع دارد. اول رسانهها آنقدر قوی و پررنگ در حال حاضر نیستند و تخصصی عمل نمیکنند
و در کنار آن سواد رسانهای عموم مردم تا آن اندازه ارتقا نیافته تا متوجه اخبار
درست از نادرست و حاشیه و منابع دقیق شوند و بدانند اخبار با چه اهدافی منتشر میشود.
بعضی مواقع شاهدیم اخبار عمومی در جامعه تحت تأثیر یک سری گروهها و رسانههای
غیرقابل کنترل قرار میگیرد. موضوع بورس پدیدهای است که در بازار سرمایه با
استقبال خوبی روبهرو شده و تعداد علاقمندان حاضر در این موضوع افزایش قابل توجهی
یافته و نسبت به گذشته شاهد حساسیت بیشتر افکار عمومی جامعه نسبت به موضوع بورس و
بازار سرمایه هستیم به طوری که دائماً اخبار و موضوعات مورد پیگیری قرار میگیرند
بهویژه در شرایط خاص اقتصاد کنونی تا این موقع از سال با شور و حرارت خاصی در
رسانهها مورد توجه قرار میگیرد. در گذشته با عده کمی از سرمایهگذاران روبهرو
بودیم ولی در حال حاضر به لحاظ افزایش سرمایهگذاران واقعا میطلبد از رسانههای
جمعی اعم از صدا و سیما، جراید، نشریات و ... استفاده بیشتری شود به جهت اینکه سطح
برخورد و آموزشهای سواد مالی و فرهنگ سرمایهگذاری ایجاب میکند که بهطور گسترده
تلاش کنند تا عموم مردم درگیر به واسطه سهام عدالت یا بازار سرمایه در این حوزه،
حضور بهتری داشته باشند و در قالب و چارچوب مناسبی با فرهنگسازی مطلوب از آن
استفاده کنند. در این صورت هم به نفع سرمایهگذار، رسانهها و افکار عمومی است و
هم محیط اقتصادی و شرایط بازار سرمایه به جهت سیاستگذاری و تصمیمگیری با ثبات
بیشتری در اختیار سیاستگذاران قرار گیرد.
مریم
امیدی؛معاون دفتر:
جناب
آقای محسنی در رابطه با ظرفیت رسانهها در افزایش سواد مالی جامعه چه نظری دارید؟
دکتر
قاسم محسنی؛ مدیر شرکت رتبهبرندی و اعتباری پرهان بره در پاسخ به این پرسش افزود:
وقتی راجع
به سواد مالی صحبت میکنیم منظور سواد مالی عموم جامعه است. یعنی اطلاعاتی که فرد
عادی جهت مدیریت مسائل مالی خود باید داشته باشد. آگاهیهای لازم جهت به انجام
رساندن کارهای مالی محول. برای مثال افراد برای پرداخت اینترنتی ملزم به رعایت چه
نکاتی هستند؟ آگاهی تشخیص سایت اصلی از سایت تقلبی یا در سطح بالاتر آگاهی از حق و
حقوق سپردهگذار، تفاوت روابط سپردهگذار و بانکداری سنتی، آگاهی از مقدار ریسک
سرمایهگذاری اوراق بهادار، آشنایی با مجمع و اختیارات و زمان تشکیل آن، سود
تقسیمی و نحوه تصمیمگیری بر آن، حق تقدم سهام سرمایه، اوراق بهادار اسلامی همچون
آشنایی با اوراق صکوک اجاره، صکوک استصناع، صکوک مرابحه و در مراحل پیشرفتهتر
آشنایی با صندوقهای سرمایهگذاری و ... که از مباحث ساده به مباحث پیچیدهتر را باید
یک فردی از آن برخودار باشد.وقتی که با عموم مردم مواجه شویم ناگزیر نقش رسانه هم
پررنگتر خواهد شد. قرار نیست فقط به برگزاری یک کلاس تخصصی اکتفا کنیم بلکه میخواهیم
آگاهی عمومی را برای آحاد مردم افزایش دهیم. لذا رسانهای که به طرح مسائل عمومی
میپردازد و قشر وسیعی از مخاطبین را با خود همراه میکند میتواند آموزشها را به
طیف گستردهای افزایش دهد.در غیر اینصورت اگر ما میخواستیم به عنوان فرد متخصص با
آموزشهای عالی و دورههای تخصصی موجود به آموزش افراد خاصی بسنده کنیم،نیازی به
رسانه نبود. جایی که سواد مالی برای عموم اهمیت پیدا میکند حضور رسانهها با برد
وسیع مخاطبین بسیار نیاز است.
مریم امیدی؛معاون
آموزش و برنامه ریزی اظهار داشت:
عدم
آموزش رسانهها در رابطه با سواد مالی جامعه را با گپ بزرگی مواجه کرده است. آموزش
دیدن رسانهها میتواند عامل انتقال آگاهی سواد مالی به آحاد مردم شود، نظر شما در
این رابطه چیست؟
دکتر
قاسم محسنی در پاسخ به این پرسش گفت:طبق عرایض عنوان شده قبلی، پیش از آموزش میبایست نقاط ضعف
فرهنگ سرمایهگذاری، از تحقیقات و منابع موجود احصا شود و افرادی واجد از بین بردن
نقاط ضعف هستند که آموزشدیده و متخصص باشند. در غیر اینصورت تکرار اشتباهات و
تعمیق فرهنگ غلط را برای جامعه به بار خواهد آورد. رسانهای که فاقد استراتژی و
نیروی آموزشدیده باشد و یا تحت آموزشهای اشتباه پرورش یافته باشد، انتقال
اطلاعات نادرست را به جامعه ارزانی میدارد. این مسائل مستلزم حساسیت و توجه ویژه
در رسانه و بهکارگیری افراد متخصصی است که دقیقاً سرمایهگذاری را آموزش دیدهاند
و درک کردهاند. برای پرورش متخصصین تراز اول باید فردی توانمند در این زمینه به
تعمیق علوم سرمایهگذاری بپردازد نه افرادی که خیلی سطحی از علوم مختلف بهره بردهاند.
فقط متخصصین تراز اول میتوانند به تولید محتوا در این زمینه بپردازند تا توانایی
اصلاح فرهنگ را به دست آورند. در غیر اینصورت شاهد ضعف تعمیقیافته فرهنگ سرمایهگذاری
به واسطه رسانهها را شاهد خواهیم بود.
احسان
عامری مقدم در تایید گفته های دکتر محسنی افزود: بهنظر میرسد علاوه بر نکات
مطرح شده در سیاستگذاری و نقشآفرینی برای رسانهها بهویژه در حوزه اقتصاد و
بورس و سرمایهگذاری به عنوان زیرمجموعه آن باید چندین اقدام را به طور همزمان جلو
ببریم تا از نقش رسانهها در حوزه اقتصادی بهویژه بازار، سرمایه و بورس را بهرهمند
شویم.
شاید
بتوان 5-4 نکته و راهبرد را در نظر گرفت که سعی میکنم به 3- 2 مورد مهم آنها
بپردازم. مورد اول توسعه تعامل و همکاری رسانههای تخصصی حوزه بازار سرمایه را با
نهادها و ارکان اصلی بازار سرمایه مدنظرقرار دهیم. هر چقدر در این میان ارتباط و
هماهنگی بیشتر شود شاهد اخبار صحیح، دقیق و در اسرع وقت جهت اطلاع افکار عمومی
خواهیم بود. در مواقع موضعگیری، ارشاد و هدایت از طرف افکار عمومی این تلاش بسیار
اثربخش خواهد بود. مورد بعدی همانطور که در صحبتهای قبلی به آن اشاره شد موضوع
آموزش و تربیت افراد رسانهای متخصص بهصورت خبرنگار، نویسنده و سمتهای مختلف
فعال در رسانههای اقتصاد و بازار سرمایه است، بهگونهای که تهیهکننده، مسئول،
مجری، نویسنده، سردبیر و همه افرادی که بهنوعی در رسانه این حوزه تخصصی درگیر هستند،
از حداقل مفاهیم پایه آگاهی داشته باشند و از وظایف و رسالتهای تخصصی است که برای
مثال در حوزه وزارت اقتصاد، سازمان بورس، به این عزیزان آگاهی دهند تا بتوانند
مؤید در تهیه برنامه، تهیه خبر، ساعت محتوا باشند.
معاون
آموزشی دفتردر ادامه این سوال را مطرح کرد که:
آقای
عامری شما بهعنوان مدیر آموزش و فرهنگسازی شرکت اطلاعرسانی و خدمات بورس در
زمینه آموزش رسانهها چه کمکی میتوانید داشته باشید؟
احسان
عامری گفت:
در
ادوار گذشته در روابطعمومی سازمان بورس و اوراق بهادار، کارگاههای آموزشی، با
حضور خبرنگاران و اهالی رسانهای مرتبط با موضوعات اقتصادی بهویژه بازار سرمایه
تشکیل میشد که بهعنوان یکی از راهبردهای اصلی جهت نقدآفرینی رسانهها بهویژه
موضوع بحث بازار سرمایه بسیار کمکرسان بود. با تجهیز این عزیزان با مفاهیم اولیه
جهت تدوین نظر کارشناسانه میتوان به گسترش آن پرداخت. اهالی رسانه قطعاً به حداقل
آشنایی با این موضوعات جهت اطلاعرسانی و نقش رسانه خود نیازمندند و همانطور که
عرض کردم تعامل بیشتر جهت اتفاق نگاه دیگر در رسانهها را میطلبد و به وسیله
اعمال سیاستگذاریها نیاز به مرجعیت رسانههای داخلی در حوزههای اقتصادی بهویژه
بازار سرمایه بسیار حس میشود. متأسفانه دیده شده که در این برهه خاص، اخبار و
حواشی آن از خارج از کشور، بر افراد داخل پمپاژ میشود و سیاهنماییهای اقتصادی
در زمینه نرخ ارز، نرخ تورم، شاخص بورس انجام میشود به گونهای که زوم کردن رسانههای
خارج از کشور را بر اقتصاد و پمپاژ نقاط ضعف آن را شاهد هستیم. در صورتی که اگر
ایجاد مرجعیت رسانهای در حوزههای اقتصادی و سرمایه را در نظر داشته باشیم، اخبار
بدون کوچکترین تعلل، دقیق، درست، صحیح و با خیال راحت به مخاطب منتقل میشود و بهراحتی
از طریق انواع رسانههای داخلی از اطلاعات بازار سرمایه تغذیه میشود و در معرض
محیط آلوده رسانههای خارجی قرار نمیگیرد و به نحو احسن با سرعت و دقت بیشتتر
اخبار را دریافت میکند و مرجعیت رسانه در داخل کشور حاصل میشود و راهبرد نقش
پررنگ رسانهها در بازار سرمایه به لحاظ سواد مالی حاصل میشود.
امیدی؛معاون
آموزشی دفتر:
منظور
شما از مرجعیت اخبار، انتشار رسانهای در زمینه بورس جهت اطلاعرسانی است؟
احسان
عامری:
اخیراً
در بازار سرمایه وضعیت شاخص تعهد و عقود بهنوعی مطالبه اصلی مردم شده است. شاید
چند سال گذشته فقط پیگیر نرخ ارز و دلار و بحث تورم بودند ولی در حال حاضر بهعنوان
سؤال چهارم و پنجم پیگیر طلا، دلار، خودرو و بورس هستند که سؤال افکار عمومی در
گذشته نبود. بهنظر میرسد مطابق با این تغییر ذائقه که بسیاری از رسانهها،
جراید، خبرگزاریها، روزنامهها و فعالین فضای مجاری و ... بتوانند صفحات اقتصادی
را با توجه ویژه پررنگ و بحث بازار سرمایه را همچون بعضی از رسانهها از اخبار
اقتصادی مجزا کنند. همانطور که مستحضرید اخبار بازار سرمایه لحظهای تغییر میکند
شاید خبر افتتاح مسکن ملی با یک ربع تأخیر ایجاد مشکل نکند اما خبر بازار سرمایه
به ثانیه تغییر میکند که باید کمتر از 15 ثانیه به گوش مخاطب برسد و رعایت مهم
آسودگی خاطر مخاطب را به بار خواهد آورد و متوجه میشود رسانههای گروهی اهمیت
ویژهای برای سرمایه قائلند. و در ناخودآگاه خود حس میکند که با حضور در بازار از
اخبار و حواشی آن مطلع هست و تصمیمات خود را مطابق آن تغییر میدهد.
مریم
امیدی:
به
امید خدا باید با تعامل بیشتر در امر آموزش تخصصی اصحاب رسانه فعال در مسائل
اقتصادی بتوانیم به تربیت و پرورش نیروی غنی از علوم و مباحث بورس بر فراز و نشیبهای
حوزه سرمایهگذاری فائق شویم.
بهعنوان
معاون دفتر مطالعات و برنامهریزی رسانهها قول مساعد خواهم داد با تعامل بیشتر در
تشکیل کارگاههای کاربردی با کمک شما و جناب آقای دکتر محسنی جهت آموزش اصحاب
رسانه برای اطلاعرسانی مطلوب و بههنگام تلاش کنیم.
در این
مورد رسانههای مجازی چه نفشی دارند و چگونه میتوان از تأثیر منفی آنها جلوگیری
کرد؟
دکتر
قاسم محسنی به این پرسش اینگونه پاسخ گفت: در حال حاضر این رسانههای مجازی فاقد شناسه، اطلاعات
نادرست را از طریق سایتها، نرمافزارها منتشر میکنند و کسی هم مسئولیت آن را به
عهده نمیگیرد. باید از مسئولین امر پرسید آیا امکان سر و سامان دادن به این رسانهها
وجود دارد؟ تا بهواسطه حضور مدیر مسئول و وجود شناسه بتوان مسئولیتی را بر دوش افراد
مروج اطلاعات گذاشت. راهحل دیگر در شرایط کنونی بالابردن سطح آگاهی مردم جهت
اقتدا به رسانههای دارای شناسه است. رسانههایی که به موقع و بهسرعت وارد عمل میشوند
و به این صورت از انتشار شایعات مختلف
جلوگیری میکنند. خبرنگاران این رسانهها باید دسترسی به شرکتهای پاسخگو داشته
باشند و با همکاری بین مراکز اطلاعرسانی، بورس، مدیران مسئول و شرکتهای پاسخگو
اخبار بهموقع و دقیق منتشر شود و از طرفی رسانهها برای جبران هزینهها از امکان
تبلیغات بهرهمند شوند و همانگونه گه مستحضرید عمده درآمد رسانهها از تبلیغات است
و کمتر از تکفروشی و مطالب تحریریه نفع میبرند. برای مثال سالهای گذشته به صدا و
سیما پیشنهاد ایجاد شبکه بازار و سرمایه شد و قرار شد هزینهها از محل تولید
برنامهها و تبلیغات از طریق شرکتهای فعال در بازار سرمایه و سرمایهگذاری جبران
شود و با این روش با رعایت ضوابط صدا و سیما حتی یک ریال هم بر دوش این سازمان
هزینه نگذاریم و فقط صدا و سیما یک آنتن در اختیارمان بگذارد و چون صدا و سیما به
لحاظ انحصاریبودن بهتر میتوانست در این زمینه ایفای نقش کند ولی مورد قبول واقع
نشد.
یک سری
تعاریف برای اقتصاد رسانههای فعال بازارهای مالی باید ارائه شود و رسانهها باید
اقتصاد خوب و از درآمد کافی جهت پرداخت هزینهها برخوردار باشند و با افراد متخصص
رسانه و نهادهای مالی در تشکیل و تنظیم ساختاری، برنامهریزی کنند.
مریم
امیدی:
یکی از
رسالتهای دفتر مطالعات و برنامهریزی رسانهها آموزش روزنامهنگاران در تمام
مسائل رسانهای و کمک در جهت جریانسازی مفید و پیشرفت مناسب ملی است. و در این
زمینه میتوانیم با همکاری شما و سهیم کردن و تعامل بیشتر رسانهها به ارائه
کارهای عملی نائل آییم.
پیاده سازی و ویرایش:احترام السادات قدیمی وحید