به گزارش ستاد خبری سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، پنل تخصصی «نویسندگان و هوش مصنوعی؛ موفقیت یا شکست» در دومین روز از برگزاری نمایشگاه کتاب با حضور نویسندگان روس و کنیایی برگزار شد.
در این پنل تخصصی به این مسئله پرداخته شد که آیا هوش مصنوعی می‌تواند یک اثر ادبی مانند انسان خلق کند یا خیر. همچنین این نگرانی مطرح شد که ممکن است در آینده نه چندان دور، هوش مصنوعی رقیب انسان شود.
سید احمد واحدی، فعال و کارشناس حوزه نوآوری و مجری این پنل درباره رقابت انسان و هوش مصنوعی در حوزه رسانه و روابط عمومی گفت: باید تلاش کنیم کارفرمای هوش مصنوعی باشیم نه کاربر آن.
هوش مصنوعی رقیب انسان نیست
در این نشست جیمز اودیامبو، رئیس اجرایی ناشران کنیا گفت: قطعا هوش مصنوعی منافعی برای بشر دارد، اما نمی‌تواند در نگارش و داستان‌گویی رقیب انسان شود. هوش مصنوعی نمی‌تواند احساسات و روابط انسانی را در داستان‌ها به خوبی نشان دهد.
اودیامبو با ذکر یک مثال گفت: یکی از نویسندگان کنیایی درباره تبعیدش به ایالات متحده آمریکا نوشته است که اگر همین داستان را هوش مصنوعی بنویسد، احساسات و تعاملات انسانی را حذف خواهد کرد. هوش مصنوعی می‌تواند مکمل فعالیت‌های بشر باشد، اما قدرت جایگزینی به‌عنوان یک نویسنده را ندارد، به‌ویژه در حوزه نویسندگی خلاقانه.
هوش مصنوعی از انسان فراتر خواهد رفت
احسان رضایی، نویسنده و روزنامه‌نگار اما درباره توانمندی هوش مصنوعی گفت: آلن تورینگ گفته است هوش مصنوعی زمانی به تکامل می‌رسد که وقتی با آن ارتباط برقرار می‌کنیم، متوجه نشویم انسان است یا ربات. اکنون به ایده تورینگ نزدیک شده‌ایم.
او با اشاره به اینکه پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۴۵ میلادی، هوش مصنوعی از انسان پیشی می‌گیرد، ادامه داد: در حقیقت برگزاری چنین نشست‌هایی ناشی از هراس ما از هوش مصنوعی است. با این حال، آینده ادبیات سیاه و تاریک نیست.
آثار داستایوفسکی، هوش مصنوعی را افسرده کرد
رحیم جعفراف، نویسنده و فیلمنامه‌نویس روس هم در این نشست گفت: هوش مصنوعی به چیزی تبدیل می‌شود که به آن آموزش داده می‌شود و در زمینه ادبیات هم به محتوایی که به آن ارائه می‌شود، تبدیل می‌شود.
وی افزود: مثلا کتاب داستایوفسکی را به هوش مصنوعی دادیم و مدلی که به دست آمد، افسرده بود و دچار بحران اگزیستانسیال شده بود. همچنین با توئیتر هوش مصنوعی را آموزش دادیم و نتیجه بسیار بد بود.
جعفراف اضافه کرد: هر نویسنده صدا و روایت خاص خود را دارد و حتی ضعف‌های نویسنده هم می‌تواند او را به نویسنده‌ای بزرگ تبدیل کند.
ترجمه به کمک نویسندگان می‌آید
بریاکوف، شاعر روس هم در ادامه این پنل گفت: برنامه‌های مترجم زبانی هوش مصنوعی مفیدند. نویسنده‌ها نمی‌توانند بیشتر از ۱۰ زبان را بیاموزند. توانایی انسان‌ها محدود است. البته یک دانشمند روس ۲۵ زبان زنده دنیا را به خوبی می‌داند، دانشمند دیگری داریم که به ۱۴ زبان دنیا مسلط است، اما این افراد استثنا هستند.
او ادامه داد: در دنیا یک زبان بین‌المللی داریم و بسیاری از زبان‌ها مهجور مانده‌اند. به همین دلیل بسیاری از آثار ادبی به فضای بین‌المللی راه پیدا نمی‌کنند، اما توسعه برنامه‌های ترجمه هوش مصنوعی به این مشکل کمک می‌کند.
هوش مصنوعی در اختیار نویسندگان
اودیامبو، رئیس اجرایی ناشران کنیا در بخش دیگری از این نشست گفت: هوش مصنوعی قطعا صنعت چاپ و نشر کنیا را متحول کرده است. نویسندگان خلاق و ویراستاران ماهر به کمک هوش مصنوعی می‌توانند آثار بهتری خلق کنند، اما هوش مصنوعی بدون کمک انسان نمی‌تواند آثاری شاخص بیافریند.
هدف ادبیات، متفاوت دیدن است
احسان رضایی در بخش دیگری از این پنل گفت: من با هوش مصنوعی موافقم. هدف ادبیات این است که متفاوت بنگریم. یکی از اقدامات هوش مصنوعی نیز تعریف متفاوت قصه‌ها و ادبیات است. هوش مصنوعی می‌تواند آشنایی‌زدایی کند. همچنین نوع نگاه هوش مصنوعی به دنیا جذاب است.
او با اشاره به اینکه زمانی هوش مصنوعی از تعداد محدودی از آثار ادبی استفاده می‌کرد، ادامه داد: اما اکنون کلان‌داده به آن ارائه می‌شود. با این حال، همواره نتیجه فراتر از تصور ماست. مانند نرم‌افزاری که داده‌های بیماران کبدی به آن ارائه شد، اما اختلالات روانی را دسته بندی کرد.
رحیم جعفراف، نویسنده و فیلمنامه‌نویس روس هم با تاکید بر اینکه تاکنون از هوش مصنوعی برای نوشتن استفاده نکرده است،گفت: قصد ندارم لذت نوشتن را به هوش مصنوعی ببخشم.
دوپینگ در جشنواره‌های ادبی
بریاکوف درباره آثاری که با استفاده از هوش مصنوعی نگاشته شده‌اند، گفت: اگر اثری با کمک هوش مصنوعی نوشته شده باشد، باید از جشنواره حذف شود. نویسنده‌ای که از هوش مصنوعی استفاده می‌کند، مانند ورزشکاری است که دوپینگ کرده.
رضایی هم در این باره گفت: در یک جشنواره ادبی در ژاپن، برنده جایزه اعتراف کرد که ۵درصد از رمان خود را با استفاده از هوش مصنوعی نوشته است و از جشنواره نیز حذف نشد.
جعفراف هم درباره آموزش هوش مصنوعی با زبان روسی اشاره کرد: هزارنفر از متخصصان زبان روسی را در یاندکس استخدام کرده‌ایم تا متن‌های نمونه بنویسند و هوش مصنوعی را آموزش دهند که چگونه به زبان روسی صحبت کند و بنویسد.
حذف دوباره‌کاری‌ها
همچنین بریاکوف درباره رقابت انسان با هوش مصنوعی گفت: در کتاب شنل گوگول، فردی که از دست‌نوشته‌ها رونویسی می‌کند توسط زیراکس حذف می‌شود. اشکالی ندارد اگر هوش مصنوعی دوباره‌کاری‌ها را حذف کند. چون در زمان ما صرفه‌جویی می‌کند.
جعفراف هم گفت: اگر هوش مصنوعی می‌تواند شما نویسندگان را حذف کند، پس در کار خود تخصص کافی ندارید. باید شغل خود را عوض کنید یا تخصص بیشتری در کار خود داشته باشید.
سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «بخوانیم و بسازیم» از ۱۹ تا ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۳ در مصلی امام خمینی (ره) به شکل حضوری و در سامانه ketab.ir به صورت مجازی برگزار می‌شود.